Lateralizacja
Lateralizacja to inaczej stronność ciała, a więc większa sprawność jednej strony ciała od drugiej, która nie ogranicza się wyłącznie do pracy rąk, choć najwyraźniej zaznacza się
właśnie w czynnościach manualnych. Występuje ona również w przypadku nóg oraz parzystych narządów zmysłu, zwłaszcza oczu.
Lateralizacja nie zjawia się od razu w postaci gotowej, lecz jest postępującym procesem, kształtującym się stopniowo wraz z wiekiem i ogólnym rozwojem ruchowym dziecka.
Za określoną stronność ciała odpowiada przeciwległa półkula mózgowa.
Najczęściej skupiamy się na obserwowaniu, która ręka dominuje u dziecka. Pierwsze objawy dominacji ręki można zaobserwować już u niemowlęcia, począwszy od ok. 6-7 miesiąca życia
dziecka. Przewaga jednej ręki nad drugą staje się wyraźna u wielu dzieci około 4 roku życia. Zwykle na przełomie wieku przedszkolnego i szkolnego ustala się lateralizacja czynności
ruchowych rąk, która ostatecznego kształtu nabiera w wieku 12-14 lat.
Wyróżniamy następujące rodzaje lateralizacji:
Jeżeli zauważamy, że nasze dziecko:
możemy podejrzewać zaburzenia w procesie lateralizacji.
Obserwacje, bądź wątpliwości warto skonsultować z pedagogiem lub psychologiem.
Jako że lateralizacja jest integracyjnym procesem rozwoju – również i na tym polu możemy wspomagać rozwój naszego dziecka. Oto kilka prostych zabaw, ćwiczeń, dzięki którym dzieci lepiej
poznają i będą różnicować stronę lewą od prawej, będą swobodniej orientować się w schemacie własnego ciała oraz w kierunkach przestrzennych, a także mogą doskonalić percepcję
wzrokową i koordynację wzrokowo – ruchową, oraz zdolności manualne.
Wspomniane ćwiczenia grafomotoryczne, które rozwijają koordynację wzrokowo – ruchową oraz precyzję ręki można odnaleźć w takich opracowaniach, jak np.
Obie przytoczone pozycje opatrzone są wstępem metodycznym i zawierają wiele ciekawych obrazków do obrysowywania bez odrywania ręki.
W różnicowaniu stron lewej i prawej oraz kształtowaniu orientacji w schemacie swojego ciała, jak i w przestrzeni, pomocne są uwielbiane przez dzieci wierszyki, które ilustrujemy
ruchem, jak np.:
Tu są oczy, tu jest nos,
Tędy czasem płaczę w głos,
Są policzki, jest i brzuszek,
A tutaj jest mój paluszek.
lub:
...a tutaj jest mój lewy/prawy paluszek.
po kolei wskazujemy na poszczególne części ciała:
oczy, nos, buzię, policzki, brzuszek,
a na koniec zginamy paluszek
Kółko małe, kółko duże,
rysujemy ręką w powietrzu małe koło, duże koło
Plecy proste, ręce w górze.
prostujemy plecy, podnosimy ręce
Schyl się w prawo, schyl się w lewo,
zginamy się w prawo, w lewo
Tak się chwieje w lesie drzewo.
Duży wybór wierszyków i piosenek, którymi możemy bawić się ze swoim dzieckiem bądź z grupą maluchów znajdziemy np. w opracowaniu „W co się bawić z dziećmi? Piosenki i zabawy wspomagające rozwój dziecka”, opr. M. Bogdanowicz (książka +
3 płyty CD). W przypadku dzieci najmłodszych możemy orientacyjnie określić proces lateralizacji, poprzez ukierunkowaną zabawę, obserwując, która ręka, oko i noga zaczynają
dominować u małego dziecka.
Dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym można przeprowadzić badanie w oparciu o test i obserwację, za pomocą których pedagog czy psycholog może sprawdzić rodzaj
i stopień lateralizacji dziecka, a także podpowiedzieć szczegółowe propozycje odnośnie ćwiczeń i zabaw wspomagających ten ważny proces.
Opracowanie Agnieszka Sadowska
(Informacje zaczerpnięto ze strony http://www.berek.pl/centrum/b05.html